Η δυσκολία του να κρατήσεις την ψυχραιμία σου στα social media

Υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων –μάλλον είναι η πλειοψηφία, σίγουρα πάντως είναι σιωπηλή– που βιώνει με αμηχανία τα περί τρομοκρατίας, αναρχίας κ.λπ. Και στην εποχή της φαστ-φουντ άποψης αυτό είναι το πιο δύσκολο αλλά και το πιο άχαρο. 

Με το που ανέβαινε μια είδηση στο facebook του LIFO.gr, τα απόλυτα, πολωμένα, πολεμικά σχεδόν σχόλια έπεφταν βροχή, δευτερόλεπτα μετά την ανάρτηση. Με ένα κλικ μπορείς να βροντοφωνάξεις «ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΤΑ ΔΕΙΡΟΥΝ ΚΙ ΑΛΛΟ ΤΑ ΚΩΛΟΠΑΙΔΑ» ή το αντίθετο «ΜΠΑΤΣΟΙ, ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΚΡΕΜΑΛΕΣ, ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΣΤΟΥΣ 4», έχοντας προαποφασίσει ποια είναι η αλήθεια, χωρίς καν να διαβάσεις. 

Αναρωτιέμαι αν ζω σε άλλο κόσμο. Σε αυτόν που πολύ κακώς η αστυνομία βασάνισε (αν βασάνισε) και πολύ κακώς οι συλληφθέντες ήταν μέλη τρομοκρατικής οργάνωσης (αν ήταν). Διαβάζοντας, όμως, tweets και status και σχόλια –όλα τηλεγραφικά, χωρίς μεγάλο βάθος σκέψης–, αισθάνομαι ότι όλος ο κόσμος χωρίζεται στα δύο. Σε αυτούς που είναι έτοιμοι να δικαιολογήσουν ακόμα και δολοφονία, αρκεί να την έχουν κάνει οι αστυνομικοί, και σε αυτούς που είναι έτοιμοι να τη δικαιολογήσουν, αρκεί να την κάνουν οι αντίπαλοι των αστυνομικών. 

Κάθε φορά που προκύπτει ένα σημαντικό θέμα η πόλωση απλώνεται ως αιθαλομίχλη πάνω από το ελληνικό Ίντερνετ. Υποψιάζομαι ότι η πόλωση αυτή είναι πλασματική. Μια εικονική διχοτόμηση, που με το «πες-πες» τελικά πείθει και σε βάζει κι εσένα στο παιχνίδι. Η υποστήριξη απόψεων με τον πιο εξωφρενικά υπερβολικό τρόπο (με κεφαλαία γράμματα που ουρλιάζουν, με κλισέ εκφράσεις για φασισμό και γκεμπελίσκους, με προτροπές για κρέμασμα των όποιων αντιπάλων) πωρώνουν τους μεν, αλλά εξοργίζουν τους δε και τους κάνουν να απαντούν ανάλογα. 

Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι του μίσους και της υπερβολής στην αρένα του facebook. Και παρότι δεν είναι όλοι έτσι –απλώς αυτοί ακούγονται πιο πολύ, ξεχωρίζουν και τραβούν την προσοχή–, ακόμα και αν προτείνεις να γίνει μια κόσμια συζήτηση, πέφτεις στον τοίχο των στερεοτυπικών απαντήσεων: «Τι πολιτισμένη συζήτηση θέλετε, ρε; Εδώ μας ρουφάει το αίμα η κυβέρνηση / μας βάζουν βόμβες οι αριστεροί / μας μαχαιρώνει η Χρυσή Αυγή». Και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται, εμμονικά και σχεδόν σαδομαζοχιστικά. 

Τους κατανοώ. Η οργή είναι μεγάλη, και δικαιολογημένη. Και όπως και στο γήπεδο, είναι καλό να ελευθερώνεται η οργή με βρισιές, τσακωμούς και τσιτάτα. Η έλλειψη αυτογνωσίας όμως και η αίσθηση ότι κατέχουμε την Απόλυτη Αλήθεια δεν οδηγεί σε λυτρωτική ή δημιουργική απελευθέρωση της οργής. Αντίθετα, δημιουργεί ξερόλες (λες και δεν είχαμε αρκετούς) με κωμικοτραγικά αποτελέσματα ... 

Αν είσαι κάπου στη μέση, δεν σημαίνει πως θεωρείς οτιδήποτε άλλο άκρο. Υπάρχουν δεκάδες διαβαθμίσεις: ούτε κάθε μορφή βίας είναι ίδια, ούτε η αλήθεια είναι πάντα στη μέση. Τη μια φορά μπορείς να εξοργιστείς με την αστυνομία, την άλλη να της πεις μπράβο, αν τυχόν κάνει κάτι σωστό ... 

Όλοι θεωρούμε τον εαυτό μας σωστό και τους υπόλοιπους εγκληματίες, άρα ποτέ δεν θα τους κατανοήσουμε ούτε θα τους πλησιάσουμε. Ποτέ δεν θα μονιάσουμε, ποτέ δεν θα πείσουμε κανέναν να μας ακούσει πραγματικά. 

Αντίθετα, το μίσος, το ταξικό ή το φυλετικό, θα μας ενώσει πιο πολύ με τους δικούς μας και θα μας απομακρύνει ακόμα περισσότερο απ' τους άλλους. Κατηγορούμε συνήθως τις κυβερνήσεις που προσπαθούν να μας διασπάσουν, όμως συνήθως το κάνουμε και από μόνοι μας πολύ καλά αυτό: αρκεί να ταμπουρωθούμε στην άποψή μας, αυτήν του άσπρου/μαύρου, να κλείσουμε τα αυτιά μας και να τραγουδάμε «λαλαλαλαλα» δυνατά. Και, φυσικά, να κατηγορούμε τους εχθρούς για προδοσία ή φασισμό. (Όταν η λέξη φασισμός χρησιμοποιείται τόσο συχνά, όταν επικαλούμαστε με τόση ευκολία τον Εμφύλιο, όλα αυτά χάνουν κάθε νόημα.) 

Με το να συγκρατηθείς και να μην ουρλιάξεις XOYNTA, με το να μην απομακρύνεις, βρίζοντας, αυτούς με την αντίθετη άποψη, αλλά να τους εμπλέξεις στην κουβέντα, και με το να μην παθιάζεσαι για ψύλλου πήδημα, μπορεί τελικά να γίνει κάτι καλό: να έρθουν στην επιφάνεια και όλες οι άλλες ψύχραιμες απόψεις ανθρώπων που κρύβονται πίσω από τις κουρτίνες των social media και παρακολουθούν έκπληκτοι και σιωπηλοί την κλοτσοπατινάδα. 

Ξέρουν ότι αν μιλήσουν θα τους χλευάσουν απ' όλες τις πλευρές, σύμφωνα με τη λογική του «αν δεν είσαι 100% μαζί μας, είσαι με τους άλλους», και θα θεωρηθούν άτολμοι και διπλωμάτες. Κι όμως, εδώ που φτάσαμε, το να σκεφτείς πριν μιλήσεις είναι ίσως το πιο τολμηρό και χρήσιμο πράγμα που μπορείς πλέον να κάνεις. (Απόσπασμα από κείμενο του Άρη Δημοκίδη στη lifo)