Παρασκευή 20 Απριλίου 2012

Έλα… λάμπα στον τόπο σου! (μία... άλλη κριτική για την ταινία «Κυνόδοντας»)

Ο δημοσιογράφος Νίκος Σαρίδης με το παρακάτω απολαυστικό κείμενό του μοιράζεται τις εντυπώσεις του από την ταινία «Κυνόδοντας», την οποία παρακολούθησε πρόσφατα. Και αφού δεν μπορεί να γυρίσει πίσω τις χαμένες ώρες, εξακολουθεί να αναζητά τους συμβολισμούς στο φιλμ που προφανώς υπάρχουν -αφού το οδήγησαν στον προθάλαμο τον Όσκαρ- αλλά του... διέφυγαν! Όποιος, λοιπόν, την έχει δει, παρακαλείται να βοηθήσει!
Βράδυ Τρίτης κι αποφασίζω να παρακολουθήσω τον «Κυνόδοντα», στην ΕΤ1. Με τρία χρόνια καθυστέρηση. Δεν «λέει», σκέφτομαι, να έχω προσπεράσει έτσι το φιλμ που προτάθηκε για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας, τη ναυαρχίδα του σύγχρονου ελληνικού σινεμά. Να έχω δει στα νιάτα μου τόσες μπούρδες του «Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου», και να μου έχει διαφύγει ΤΟ αριστούργημα. «Χύνομαι», λοιπόν, στον καναπέ, για ν’ αφεθώ στη μαγεία ενός έργου που από το πρώτο λεπτό σού κόβει την ανάσα… 
Τρία ενήλικα παιδιά, δυο κόρες κι ένας γιος, ζουν με τον μπαμπά και τη μαμά σ’ ένα σπίτι «φρούριο». Σε μια απροσδιόριστη εποχή… Από τα σκηνικά και τα κοστούμια δεν καταλαβαίνεις αν είναι 2009 ή 1979… Από τον τρόπο που παίζουν –με εξαίρεση τον Στεργιογλου- δεν ξέρεις αν είναι εξίσου ή και λιγότερο ατάλαντοι από τους πρωταγωνιστές στις «Οικογενειακές Ιστορίες» του ΑLPHA, αν βλέπεις παράσταση νηπιαγωγείου παιδιών με ειδικές ανάγκες ή… όνειρο επειδή παράφαγες. Ξαναγυρνάμε στην «υπόθεση»…
…Μαθαίνουν γράμματα από τους γονείς τους μέσω μαγνητοφωνημένων μαθημάτων. Και ορισμένες λέξεις τις διδάσκονται με διαφορετικές σημασίες από τις πραγματικές. Έτσι το μουνί είναι μία «μεγάλη λάμπα», ενώ μαθαίνουν ακόμα ότι ο Σινάτρα ήταν παππούς τους!... Με τον «παππού Σινάτρα» ο καλός σκηνοθέτης Λάνθιμος αποστομώνει, συνάμα, τους κακεντρεχείς που ισχυρίζονται ότι είναι μαλωμένος με τη μουσική. Απλώς η ταινία είναι low budget, οπότε δεν πετάμε λεφτά για soundtrack και σαχλαμάρες! Μην ξεφεύγουμε, όμως, από την «υπόθεση»…
…Για να πεισθούν τα παιδιά ότι δεν πρέπει να φύγουν από το σπίτι, οι γονείς τούς λένε ότι είχαν κι άλλον έναν αδελφό, ο οποίος την έκανει, με συνέπεια να τον κατασπαράξει μία γάτα, που κατά τον πατέρα είναι το πιο επικίνδυνο ζώο που κυκλοφορεί. Σύμφωνα με τον πατέρα, επίσης, ένα παιδί είναι έτοιμο να φύγει από το σπίτι μόνον αν πέσει ο αριστερός ή ο δεξιός κυνόδοντάς του!... Το μόνο ξένο πρόσωπο που επισκέπτεται στο σπίτι, είναι μία Security του εργοστασιάρχη μπαμπά. Τη φέρνει για να ικανοποιεί τις σεξουαλικές ορμές του γιου. Αλλά η Security μπαλαμουτιάζεται και με την κόρη, προκαλεί γενικότερα αναστάτωση στην οικογένεια και ο μπαμπάς μπαντάρει με κολλητική ταινία μία βιντεοκασέτα στο χέρι του και με το χέρι – βιντεοκασέτα κοπανάει την τσούλα! Βγαλμένο μέσα από την καθημερινότητα… Σε κάποια άλλη σκηνή, το χέρι της κόρης βοηθάει τον αδελφό στην αυτοϊκανοποίησή του! Εκεί είναι που «ψηλώνω». Επιτέλους, σκέφτομαι, την τσάκωσα τη ρουφιάνα την αλληγορία: η μαλακία στο ελληνικό σινεμά πηγαίνει σύννεφο!
Η ώρα κοντεύει 2.30 μετά τα μεσάνυχτα κι αρχίζω να υποψιάζομαι ότι στο φινάλε θα έχει ένα βαν, από το οποίο θα κατεβαίνουν τέσσερις τύποι με άσπρες μπλούζες και θα τους μαζεύουν όλους. Και όποιους είναι μπροστά στις κάμερες και εκείνους που είναι πίσω απ’ αυτές! Αμ δε… Πάλι καλά που δεν ήμουν σε κινηματογραφική αίθουσα, αφού θα κρατούσα ποπ κορν και δεν θα μπορούσα, έχοντας το ένα χέρι «κατειλημμένο», να χειροκροτήσω αυθορμήτως το υπέροχο φινάλε, που δεν σας λέω –που να σκάσετε!- ποιο είναι!...
Επειδή, όμως, πρέπει να κατανοήσω καλύτερα αυτό το σπάνιο, απαστράπτον, πετράδι της έβδομης τέχνης, τον «Κυνόδοντα», αρχίζω την επομένη να «γκουγκλάρω» στις κριτικές.

Συμβολισμοί για την οικογένεια, λέει, την κοινωνία, μαεστρικά δοσμένο… Εν ολίγοις, του διθυράμβου το κάγκελο! Γαμώ την καταδίκη μου, μέσα! Πού και πότε τα είδαν όλα αυτά; Γιατί εγώ να γεννηθώ τόσο γκάου; Δηλαδή, κανείς τους δεν εξέλαβε την οικογένεια και το όλο πακέτο «συντελεστές ταινίας» ως βουτηγμένους στην παράνοια που είναι για τα σίδερα; Τι θα πει πρώτο επίπεδο, δεύτερο, τρίτο… 
Στο μεταξύ κατεβάζω και μία σοκοφρέτα με φουντούκι. Αφ’ ενός για να ηρεμήσω, αφετέρου διότι χαρίζει πνευματική ευεξία κι… αφετρίτου γιατί η σοκοφρέτα μου αρέσει με φουντούκι! Και στην τελευταία μπουκιά της σοκοφρέτας έρχεται η πραγματική επιφοίτηση: όταν ήμουν μικρός είχα δει ένα ντοκιμαντέρ του Κουστό με καρχαρίες, που καταβρόχθιζαν κάτι… Παλαμίδες ήταν; Ροφοί ήταν; Τσιπούρες πελαγίσιες ήταν; Κάτι της θάλασσας, πάντως. Σαράντα χρόνια κολλημένος στο πρώτο επίπεδο… Μακριά από το βαθύτερο νόημα του Κουστό; Που ήταν μία διεισδυτική ματιά στην άτιμη κοινωνία, όπου το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό! Κάπως έτσι είναι κι ο Λάνθιμος, αλλά στο πιο δύσκολο… Πώς λες ότι Αθήνα – Κοζάνη μπορείς να πας και μέσω Λαρίσης - Ελασσόνας – Σερβίων και από Δομοκό - Τρίκαλα – Γρεβενά ή από Εγνατία μέσω Βέροιας; Έτσι και με την τέχνη… 
Παρά ταύτα, συνεχίζω το «γκουγκλάρισμα», μπας και πετύχω κάποια διαφορετική κριτική. Δεν μπορεί να είναι όλοι συνεννοημένοι. Ξαφνικά, πέφτω στο «θάψιμο» του φιλμ από τον «Ριζοσπάστη»! Ώπα, λέω, εδώ είμαστε! Επιτέλους, να κι ένας που δεν του άρεσε. Γιατί άραγε; Αντικομμουνισμός, λέει! Ο δε ρόλος του δεσποτικού πατέρα, παραπέμπει υπαινικτικά (με δικά μου λόγια σας μεταφέρω το… ριζοσπαστικό κείμενο) στον πατερούλη Στάλιν! Έλα… λάμπα στον τόπο σου! 
ΥΓ.: Πριν καμιά ώρα «χτύπησα» κι άλλη σοκοφρέτα, με επικάλυψη σοκολάτας υγείας αυτή τη φορά (είχαν τελειώσει με το φουντούκι), και σιγά - σιγά έχω αρχίσει ν’ ανακαλύπτω κι εγώ αντικομμουνιστικές «κουκίδες» στην ταινία του Λάνθιμου. Ο γιος, όπως κοιτάζει την κάμερα και με τον τρόπο που μιλάει, φέρνει σε Μάκη Μαΐλη! Γι’ αυτό και μόνο, αξίζει να δει κάποιος τον «Κυνόδοντα»…

14 σχόλια:

Πιγκουίνος είπε...

Καλά, δεν παίζεσαι!
Πάντως, η ιδέα ως αφετηρία του φιλμ είναι έξυπνη αλλά προφανώς ο Λάνθιμος το έκανε πολύ... πρωτοποριακό.
Ακριβώς για τον λόγο αυτό δεν την είδα. Είχα διαβάσει τις κριτικές και είδα πώς πήγαινε.
Εγώ θέλω απλά πράγματα. Του... ενός επιπέδου! Κατεβαίνει πιο εύκολα και η σοκοφρέτα!

Νίκος Σ. είπε...

Το "γκουγκλάρισμα", πέραν όλων των άλλων, έδειξε ότι η βασική ιδέα είναι... κλόπι πέιστ από ένα μεξικάνικο φιλμ. Κι εντάξει, παρθενογένεση πες πως δεν υπάρχει, αλλά άλλο να σ' το περιγράφω το "αριστούργημα" του Λάνθιμου τι άλλο να το βλέπεις... Τι κινηματογραφική γραφή! Τι φωτισμός... τι... τι!

ΚΑΤΙΑ είπε...

...Οπως πάντα... Απολαυστικότατος Σαρίδης...

Β. είπε...

Άψογος, Νίκο! Ο ελληνικός κινηματογράφος έχει υποφέρει τα πάνδεινα από τις μπαλαφάρες (η μια μεριά) και τις στρουχτούρες που γίνονται χρόνια τώρα (από την άλλη). Κάποτε, δεκαετία '70 νομίζω, κουλτουριάρικο έργο είχε κάνει και ο Μανουσάκης - νεαρός ων και προβληματιζόμενος. Τίτλος του "Βαρθολομαίος". Σουρεαλισμός και αλλεπάλληλα επίπεδα... Ώσπου ο άνθρωπος έκανε ένα άλμα και πέρασε από τη άλλη μεριά της τέχνης (ή "τέχνης") όπου υπάρχει και το χρυσάφι. Επί της ουσίας δεν του βγήκε σε κακό.

Τέλος πάντων. Για το μεξικάνικο πρωτότυπο της ιδέας που αντιγράφηκε (μερικώς ή περισσότερο, δεν ξέρω) έχουν γραφεί κάποια πράγματα. Άκουσα από κάποια φίλη που έτυχε να έχει δει τη ξένη ταινία, ότι υπήρχε μια πανομοιότυπη σκηνή (του μεξικάνικου) η οποία είχε αναρτηθεί στο youtube, αλλά ανακλήθηκε. Είχα βρει μάλιστα, όταν το έψαχνα, και το λινκ που οδηγούσε στη σημείωση ότι είχε ανακληθεί το σχετικό βίντεο. Τέλος πάντων.

Καλό ωστόσο είναι ότι η ταινία είχε απήχηση στο εξωτερικό. Ακούστηκε κάτι καλό για την κατάμαυρη Ελλάδα - έστω και αν εμείς (οι πολλοί φαντάζομαι), δεν καταλάβαμε ακριβώς τον λόγο.

Β. είπε...

(*) ΤηΝ ξένη ταινία

(Σχολαστικός στη διόρθωση με την προσθήκη του "ν" - αφού ακολουθεί το "ξ" -, αλλά απαραίτητο να γίνει γιατί όπως είδα σχολιάζουν εδώ και κυρίες με ιδιαίτερη γνώση στα της ελληνικής γλώσσας και επίμονες στον εντοπισμό τυπογραφικών - και όχι μόνο - λαθών).

Ν.Σ. είπε...

Ακόμη και αν θεωρούμε "εθνική υπόθεση" την πορεία μίας ταινίας, εν προκειμένω φίλε Β. αμφιβάλλω αν ο "Κυνόδοντας" πέτυχε έστω τον σκοπό της διαφήμισης... Ποιος μου λέει εμένα ότι ο ξένος δεν εκλαμβάνει ως αντιπροσωπευτικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικογένειας κάποια στοιχεία της οικογένειας της ταινίας... Αν βρεθεί, έστω μισός Αμερικάνος, που να "τσιμπήσει" τις αλληγορίες του Λάνθιμου, εγώ να κάνω... πεζοδρόμιο στο Λός Άντζελες!

Β. είπε...

Σωστό επιχείρημα από μια άποψη. Πάντως, Νίκο, εγώ δεν μίλησα για "εθνική υπόθεση", αλλά για μια θετική διεθνή απήχηση. Ο τυπικός (χαζός) Αμερικάνος μπορεί να θεωρήσει την οικογένεια του Κυνόδοντα μια μέση ελληνική οικογένεια, αλλά αυτός είναι απίθανο να δει την ταινία στους χώρους που παίζεται (κι απίθανο να τη συναντήσει στη μικρή του οθόνη). Οπότε τέτοιος κίνδυνος δεν υπάρχει. Προφανώς η θετική απήχηση ήταν στους κινηματογραφόφιλους (ή έστω στους δήθεν σινεφίλ).

Ν.Σ. είπε...

Δεκτόν

kiki είπε...

Γιατί δεν βλέπετε CSI;

Ν.Σ. είπε...

Πτωχή τω πνεύματι...

Νίκος Ματσαμπλόκος είπε...

Πολύ νόημα: http://www.youtube.com/watch?v=JScZVbYDrB8

antinetrino είπε...

Εγώ χωρίς να θέλω να κάνω τον έξυπνο πηγαίνοντας κόντρα σε όσους δεν άρεσε η ταινία , δηλώνω χωρίς ίχνος ντροπής ότι η ταινία είναι καταπληκτική! Αριστούργημα!
Θυμάμαι ότι όταν την είδα το πρώτο που με εντυπωσίασε και με έκανε να πιστεύω ότι πρόκειται για ένα καλό φιλμ ήταν ο εξαιρετικός φωτισμός της ταινίας. Παραπέμπει σε ευρωπαϊκό φιλμ αφενός και αφετέρου λειτουργεί κατά μια έννοια με αλληγορικό τρόπο αφού θα μπορούσαμε να πούμε ότι προϊδεάζει τον θεατή ότι η ταινία πρόκειται να φέρει στο φώς μια σκοτεινή ιστορία οικογενειακής τρέλας . Αφε- τρίτου δεν μου έρχεται τώρα.
Το πολυεπίπεδο του θέματος να είμαι ειλικρινής εμένα μου διέφυγε , η ταινία δεν μου άφησε περιθώρια να κινηθώ μεταξύ επιπέδων αντίθετα με έσπρωξε στην τσουλήθρα μιας κοινωνίας που επί μακρόν επιμένει να νοθεύει νοήματα και πράξεις προσπαθώντας να εξευγενίσει και να σουλουπώσει κάθε είδους ανωμαλία που προκύπτει στους κόλπους της. Όπως όλοι γνωρίζετε η τσουλήθρα καταλήγει στον λάκκο με τα σκατά …. και εκεί κατέληξα.
Αυτό πάλι που δεν καταλαβαίνω είναι γιατί ο μέσος θεατής εκλαμβάνει τους απλούς συσχετισμούς ως δαιδαλώδη αλληγορικά νοήματα? Ποιος δεν θυμάται την συμβουλή της γιαγιάς του , όταν ξεκινούσε την πρώτη γυμνασίου , που έλεγε ότι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να δεχθείς την «καραμέλα» που θα σου προσφέρουν τα αλάνια οι συμμαθητές σου….? Και με αυτόν τον απλό συσχετισμό, βαφτίζοντας τα ναρκωτικά καραμέλα ,αποφορτίζεται ο γονιός από το άγχος της ενημέρωσης του ηλίθιου τέκνου, χωρίς ουσιαστικά να θίξει το ζήτημα των ναρκωτικών στο σχολείο . Ε ακριβώς με τον ίδιο τρόπο στην δική μας κοινωνία ο καρκίνος ονομάζεται παλιαρρώστια, το μουνί μεγάλη λάμπα κ.ο.κ. Η μήπως η όποιας μορφής κακοποίηση στα πλαίσια της ελληνικής οικογένειας έχει εκλείψει και δεν μπορείτε ούτε εκεί να δείτε τον συσχετισμό?
Τέλος πάντων πολλά έγραψα , το κόβω εδώ , αυτό που ήθελα να τονίσω είναι πως δεν χρειάζεται η διεισδυτική ματιά ενός εκπαιδευμένου επί του ποιοτικού κινηματογράφου θεατή για να απολαύσει και να καταλάβει κανείς την ταινία.

Πιγκουίνος είπε...

Γεια σου φίλε, antinetrino.
Είναι ωραία η ανταλλαγή απόψεων, αν και από τη στιγμή που δεν έχω δει την ταινία, δεν μπορώ να συνεισφέρω στην κουβέντα.
Δεν τίθεται θέμα τού να κάνει κανείς τον έξυπνο κλπ. Ο καθένας καταθέτει τη γνώμη του.

Ν.Σ. είπε...

Εάν πέρασες καλά, βλέποντας τη συγκεκριμένη ταινία, δεν έχω λόγο να σ' το χαλάσω. Περί ορέξεως κολοκυθόπιτα, που λένε. Για τον... φωτισμό όντως δεν έγραψα κάτι, αλλά δεν έχω να πω και κάτι. Δεν είμαι, εξάλλου, επαγγελματίας του εκράν, ούτε επαγγελματίας θεατής. Τα υπόλοιπα που είχα να πω τα έγραψα (κι ευχαριστώ που μπήκες στον κόπο να τα διαβάσεις), δεν έχω να προσθέσω οτιδήποτε, ούτε ν' αφαιρέσω. Στο σινεμά είναι ό,τι σου μένει απ' αυτό που βλέπεις και όχι ό,τι σου λένε ότι είδες. Οπότε εσύ κρατάς το δικό σου βίωμα από το φίλμ κι εγώ το δικό μου.