Έλα… λάμπα στον τόπο σου! (μία... άλλη κριτική για την ταινία «Κυνόδοντας»)

Ο δημοσιογράφος Νίκος Σαρίδης με το παρακάτω απολαυστικό κείμενό του μοιράζεται τις εντυπώσεις του από την ταινία «Κυνόδοντας», την οποία παρακολούθησε πρόσφατα. Και αφού δεν μπορεί να γυρίσει πίσω τις χαμένες ώρες, εξακολουθεί να αναζητά τους συμβολισμούς στο φιλμ που προφανώς υπάρχουν -αφού το οδήγησαν στον προθάλαμο τον Όσκαρ- αλλά του... διέφυγαν! Όποιος, λοιπόν, την έχει δει, παρακαλείται να βοηθήσει!

Βράδυ Τρίτης κι αποφασίζω να παρακολουθήσω τον «Κυνόδοντα», στην ΕΤ1. Με τρία χρόνια καθυστέρηση. Δεν «λέει», σκέφτομαι, να έχω προσπεράσει έτσι το φιλμ που προτάθηκε για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας, τη ναυαρχίδα του σύγχρονου ελληνικού σινεμά. Να έχω δει στα νιάτα μου τόσες μπούρδες του «Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου», και να μου έχει διαφύγει ΤΟ αριστούργημα. «Χύνομαι», λοιπόν, στον καναπέ, για ν’ αφεθώ στη μαγεία ενός έργου που από το πρώτο λεπτό σού κόβει την ανάσα… 

Τρία ενήλικα παιδιά, δυο κόρες κι ένας γιος, ζουν με τον μπαμπά και τη μαμά σ’ ένα σπίτι «φρούριο». Σε μια απροσδιόριστη εποχή… Από τα σκηνικά και τα κοστούμια δεν καταλαβαίνεις αν είναι 2009 ή 1979… Από τον τρόπο που παίζουν –με εξαίρεση τον Στεργιογλου- δεν ξέρεις αν είναι εξίσου ή και λιγότερο ατάλαντοι από τους πρωταγωνιστές στις «Οικογενειακές Ιστορίες» του ΑLPHA, αν βλέπεις παράσταση νηπιαγωγείου παιδιών με ειδικές ανάγκες ή… όνειρο επειδή παράφαγες. Ξαναγυρνάμε στην «υπόθεση»…

…Μαθαίνουν γράμματα από τους γονείς τους μέσω μαγνητοφωνημένων μαθημάτων. Και ορισμένες λέξεις τις διδάσκονται με διαφορετικές σημασίες από τις πραγματικές. Έτσι το μουνί είναι μία «μεγάλη λάμπα», ενώ μαθαίνουν ακόμα ότι ο Σινάτρα ήταν παππούς τους!... Με τον «παππού Σινάτρα» ο καλός σκηνοθέτης Λάνθιμος αποστομώνει, συνάμα, τους κακεντρεχείς που ισχυρίζονται ότι είναι μαλωμένος με τη μουσική. Απλώς η ταινία είναι low budget, οπότε δεν πετάμε λεφτά για soundtrack και σαχλαμάρες! Μην ξεφεύγουμε, όμως, από την «υπόθεση»…

…Για να πεισθούν τα παιδιά ότι δεν πρέπει να φύγουν από το σπίτι, οι γονείς τούς λένε ότι είχαν κι άλλον έναν αδελφό, ο οποίος την έκανει, με συνέπεια να τον κατασπαράξει μία γάτα, που κατά τον πατέρα είναι το πιο επικίνδυνο ζώο που κυκλοφορεί. Σύμφωνα με τον πατέρα, επίσης, ένα παιδί είναι έτοιμο να φύγει από το σπίτι μόνον αν πέσει ο αριστερός ή ο δεξιός κυνόδοντάς του!... Το μόνο ξένο πρόσωπο που επισκέπτεται στο σπίτι, είναι μία Security του εργοστασιάρχη μπαμπά. Τη φέρνει για να ικανοποιεί τις σεξουαλικές ορμές του γιου. Αλλά η Security μπαλαμουτιάζεται και με την κόρη, προκαλεί γενικότερα αναστάτωση στην οικογένεια και ο μπαμπάς μπαντάρει με κολλητική ταινία μία βιντεοκασέτα στο χέρι του και με το χέρι – βιντεοκασέτα κοπανάει την τσούλα! Βγαλμένο μέσα από την καθημερινότητα… Σε κάποια άλλη σκηνή, το χέρι της κόρης βοηθάει τον αδελφό στην αυτοϊκανοποίησή του! Εκεί είναι που «ψηλώνω». Επιτέλους, σκέφτομαι, την τσάκωσα τη ρουφιάνα την αλληγορία: η μαλακία στο ελληνικό σινεμά πηγαίνει σύννεφο!

Η ώρα κοντεύει 2.30 μετά τα μεσάνυχτα κι αρχίζω να υποψιάζομαι ότι στο φινάλε θα έχει ένα βαν, από το οποίο θα κατεβαίνουν τέσσερις τύποι με άσπρες μπλούζες και θα τους μαζεύουν όλους. Και όποιους είναι μπροστά στις κάμερες και εκείνους που είναι πίσω απ’ αυτές! Αμ δε… Πάλι καλά που δεν ήμουν σε κινηματογραφική αίθουσα, αφού θα κρατούσα ποπ κορν και δεν θα μπορούσα, έχοντας το ένα χέρι «κατειλημμένο», να χειροκροτήσω αυθορμήτως το υπέροχο φινάλε, που δεν σας λέω –που να σκάσετε!- ποιο είναι!...

Επειδή, όμως, πρέπει να κατανοήσω καλύτερα αυτό το σπάνιο, απαστράπτον, πετράδι της έβδομης τέχνης, τον «Κυνόδοντα», αρχίζω την επομένη να «γκουγκλάρω» στις κριτικές.

Συμβολισμοί για την οικογένεια, λέει, την κοινωνία, μαεστρικά δοσμένο… Εν ολίγοις, του διθυράμβου το κάγκελο! Γαμώ την καταδίκη μου, μέσα! Πού και πότε τα είδαν όλα αυτά; Γιατί εγώ να γεννηθώ τόσο γκάου; Δηλαδή, κανείς τους δεν εξέλαβε την οικογένεια και το όλο πακέτο «συντελεστές ταινίας» ως βουτηγμένους στην παράνοια που είναι για τα σίδερα; Τι θα πει πρώτο επίπεδο, δεύτερο, τρίτο… 

Στο μεταξύ κατεβάζω και μία σοκοφρέτα με φουντούκι. Αφ’ ενός για να ηρεμήσω, αφετέρου διότι χαρίζει πνευματική ευεξία κι… αφετρίτου γιατί η σοκοφρέτα μου αρέσει με φουντούκι! Και στην τελευταία μπουκιά της σοκοφρέτας έρχεται η πραγματική επιφοίτηση: όταν ήμουν μικρός είχα δει ένα ντοκιμαντέρ του Κουστό με καρχαρίες, που καταβρόχθιζαν κάτι… Παλαμίδες ήταν; Ροφοί ήταν; Τσιπούρες πελαγίσιες ήταν; Κάτι της θάλασσας, πάντως. Σαράντα χρόνια κολλημένος στο πρώτο επίπεδο… Μακριά από το βαθύτερο νόημα του Κουστό; Που ήταν μία διεισδυτική ματιά στην άτιμη κοινωνία, όπου το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό! Κάπως έτσι είναι κι ο Λάνθιμος, αλλά στο πιο δύσκολο… Πώς λες ότι Αθήνα – Κοζάνη μπορείς να πας και μέσω Λαρίσης - Ελασσόνας – Σερβίων και από Δομοκό - Τρίκαλα – Γρεβενά ή από Εγνατία μέσω Βέροιας; Έτσι και με την τέχνη… 

Παρά ταύτα, συνεχίζω το «γκουγκλάρισμα», μπας και πετύχω κάποια διαφορετική κριτική. Δεν μπορεί να είναι όλοι συνεννοημένοι. Ξαφνικά, πέφτω στο «θάψιμο» του φιλμ από τον «Ριζοσπάστη»! Ώπα, λέω, εδώ είμαστε! Επιτέλους, να κι ένας που δεν του άρεσε. Γιατί άραγε; Αντικομμουνισμός, λέει! Ο δε ρόλος του δεσποτικού πατέρα, παραπέμπει υπαινικτικά (με δικά μου λόγια σας μεταφέρω το… ριζοσπαστικό κείμενο) στον πατερούλη Στάλιν! Έλα… λάμπα στον τόπο σου! 

ΥΓ.: Πριν καμιά ώρα «χτύπησα» κι άλλη σοκοφρέτα, με επικάλυψη σοκολάτας υγείας αυτή τη φορά (είχαν τελειώσει με το φουντούκι), και σιγά - σιγά έχω αρχίσει ν’ ανακαλύπτω κι εγώ αντικομμουνιστικές «κουκίδες» στην ταινία του Λάνθιμου. Ο γιος, όπως κοιτάζει την κάμερα και με τον τρόπο που μιλάει, φέρνει σε Μάκη Μαΐλη! Γι’ αυτό και μόνο, αξίζει να δει κάποιος τον «Κυνόδοντα»…